اهمیت روشنایی در تجربه معماری – شیوه نورپردازی در مسابقات معماری

درک فضا در واقع ناشی از شیوه یکپارچه‌سازی نور با آن فضاست. آنچه ما می‌نگریم، آنچه ما تجربه می‌کنیم و چگونگی تفسیر ما از عناصر مختلف همگی تحت تأثیر چگونگی برهم‌کنش نور با ما و با محیط پیرامون ما می‌باشد. در خصوص معماری و در هر بعد مورد تحلیل آن، چه در مورد فضا و مصالح و یا رنگ، تمامی آن‌ها به وضعیت نوری که اجسام و بیننده را دربرمی‌گیرد وابسته است.

روشنایی طبیعی دینامیک (نور روز) و نورپردازی مصنوعی، به غیر از توانایی تأثیر بر شرایط سنجش‌پذیر فیزیکی متمایز یک فضا، قادر به القاء و انگیختگی تجربیات بصری و شرایط روحی متفاوتی نیز خواهد بود. به‌دلیل وجود نور، امکان درک اتمسفرهای متفاوتی در یک محیط فیزیکی مشابه وجود دارد. نور عنصری اساسی برای ایجاد ارتباط بنیادین میان طراحی و فضاهای موردنظر می‌باشد که در نتیجه نقشی کلیدی را در مباحث کیفی معماری ایفا می‌کند.

در رقابت‌های معماری، غالباً نور به‌عنوان یکی از مباحث اصلی در نظرات هیئت داوران منعکس می‌شود؛ حتی با وجود عدم لحاظ معیاری به نام نور، در انتخاب طرح‌های هیئت داوران. عموماً در مبحث نور طبیعی، کاربرد گسترده از نور خورشید و پنجره‌های سقفی در فضاهای مختلف امری مثبت تلقی می‌گردد و ارزش چشم‌گیری را به اجسام معماری می‌بخشد. به‌علاوه، امروزه اهمیت  طراحی مناسب نورپردازی طبیعی، به غیر از تأثیر مطلوب آن بر فضا و یا مزایای آن در سلامتی و رفاه، در زمینه موضوعات بوم‌شناختی، به‌عنوان مبحث روز مناظره‌های اکنونی در باب مصرف انرژی کمتر برای روشنایی مصنوعی مطرح شده است.

۱-۱- اهداف

هدف از مقاله پیش رو، پررنگ‌سازی اهمیت نور در تمامی بعدها، برای نور طبیعی و مصنوعی، در ارتباط با معماری و الحاق بحث مذکور در حوزه رقابت‌های معماری می‌باشد. هدف اصلی مقاله مذکور در واقع بررسی و گفتگو در مورد سئوالات ذیل می‌باشد:

• نور چگونه بر درک ما از فضا تأثیرگذار می‌باشد؟ نور چه تفاوتی را در معماری ایجاد می‌کند؟

•  نور چگونه در رقابت‌های معماری، در فضایی که تنها مدارک ترسیمی به هیئت داوران ارائه می‌گردد، مورد تحلیل قرار می‌گیرد؟

• آیا مدل‌های ۳ بعدی کنونی قادر به تشریح وضعیت نورپردازی واقعی هستند و یا ابزاری برای اهداف دیگر می‌باشند؟

•   آیا وجود معیاری برای مطالعات نورپردازی طبیعی، قابل‌اهمیت است؟

•  میزان آگاهی هیئت داوران بین‌المللی از شرایط نور طبیعی در یک سایت معین چیست؟

•  آیا طراحی نورپردازی مصنوعی نیز باید در برنامه رقابتی معماری لحاظ گردد؟

•   برای ساختمان‌های طراحی‌شده مختلف در رقابت معماری، آیا بازدید هیئت داوران از این ساختمان‌ها تحت شرایط نوری مشابه‌ای انجام می‌گیرد؟