تفاوت طرح مسکن اجتماعی با مسکن مهر چیست | تفاوت طرح مسکن اجتماعی با مسکن مهر چیست | فرق طرح مسکن اجتماعی با مسکن مهر چیست | چه تفاوتی بین طرح مسکن اجتماعی با مسکن مهر وجود دارد
حسن روحانی، رئیسجمهوری در همان آغازین ماههای مسئولیتش اعلام کرد که تعهدات مسکن مهر را تا آخر ادامه خواهد لیکن بدانید این طرح فاقد مبنای کارشناسی بوده و بخش مهمی از تورم سالهای گذشته بهخاطر پول پاشیهای انجام گرفته در این بخش بوده است. روحانی از جمله آذرماه امسال در جمع مدیران بانکها و کارکنان بانک مرکزی با انتقاد از انتشار پول برای احداث مسکن مهر در سالهای گذشته گفت: واقعاً چاپ پول بدون پشتوانه از نظر شرعی و قانونی مسألهدار است. با کدام مجوز این اتفاق رخ داد که بلافاصله در جیب مردم تأثیر گذاشت و اموال و قدرت و ارزش پول را پایین آورد. یک تصمیمگیری برای مسکن مهر بلایی بر سر کشور آورد و بانک مرکزی را زیرسوال برد.
وی با ابراز تأسف از اینکه ۴۴درصد کل پولی که در تاریخ کشور ایجاد شد در این تصمیمگیری، چاپ و در اختیار بانک مسکن قرار گرفت، اظهار کرد: آیا کسی آمد تا حساب کند برای مردم که این افزایش پایه پول برای مسکن مهر از پول متعلق به همه آنها بوده است؟
دولت یازدهم با وجود آگاهی، ناچار بود راه بهوجود آمده در مسکن مهر را طی کند زیرا دولت نمیخواهد مردم را نسبت به نهاد دولت بیاعتماد کند، البته کسانی مانند عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی هم از طرح مسکن مهر بهعلت کیفیت پایین آن و ایجاد کلونیهای طبقه ضعیف و فقیر کنار هم انتقاد کرد و گفت در هیج کجای دنیا این چنین سرمایهها را هدر نمیدهند.
علی طیبنیا، وزیر اقتصاد هم شهریورماه سال ۹۲ بود که در یک برنامه تلویزیونی گفت: ساخت مسکن ارزانقیمت برای عامه مردم مقدس است و همه ما وظیفه داریم در این مسیر حرکت کنیم اما متاسفانه برای تولید مسکن ارزانقیمت به رشد نقدینگی و منابع بانک مرکزی متوسل شدیم. اگر بگوییم چیزی حدود نیمی از کل پایه پولی و نقدینگی کشور به مسکن مهر مربوط میشود شاید تعجبآور باشد که برای تحقق یک هدف مقدس ما به یک ابزار نامناسب متوسل شدیم.
مسکن اجتماعی؛ طرح دولت جدید
با این حال دولت روحانی در کنار پیش بردن تعهدات دولت قبل درباره مسکن مهر، طرح دیگری را تحت عنوان «مسکن اجتماعی» کلید زده است که به نظر میرسد سیاست اصلی دولت روحانی را در بخش مربوط به تامین مسکن برای اقشار متوسط و پایین جامعه تشکیل میدهد.
علی ربیعی، وزیر کار اخیرا به تشریح بخشهایی از این طرح پرداخت و گفت: در مسکن اجتماعی کارگران، بازنشستگان تامین اجتماعی، کارگری و کشوری، اقشار کمدرآمد تحت پوشش سازمانهای حمایتی و سایر اقشار نیازمند بنا به تشخیص وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در اولویت قرار دارند. ربیعی در مورد زمان هم گفت: طرح مسکن اجتماعی در کشور با توافق وزارت تعاون، کار و رفاه و راه و شهرسازی به مرحله عملیاتی رسیده و از سال آینده نیز این برنامه وارد فاز اجرایی میشود. مطالعات ۷گانهای برای اجرای این طرح از سوی کارشناسان و جامعهشناسان شهری انجام شده و منابع مالی مورد نیاز برای مسکن اجتماعی نیز پیشبینی شده است. وی اضافه کرد: در این طرح سبد حمایتی دستگاهها، تسهیلات بانکی ارزانقیمت و آورده متقاضی به عنوان پشتوانه مالی در نظر گرفته میشود.
مشکلات طرحهای مسکن
اگرچه طرح دولت روحانی برای خانهدار کردن اقشار متوسط و ضعیف روی کاغذ ایده خوبی است و مقامات قول اجرایی شدن آن را از سال ۹۴ دادهاند لیکن با این حال تجارب سالهای قبل نشان میدهد که محقق شدن تعهدات دولت برای تامین مسکن چنین اقشاری بسیار طولانی شده یا اساسا پس از سالهای طولانی بهصورت نیمهکاره رها شده است.
کمبود یا حتی نبود اعتماد نزد بخشهایی از شهروندان برای عملیاتی شدن چنین طرحهایی از جمله مشکلات بسیار جدی مربوط به این طرح به شمار میآید که دولت روحانی برای رفع چنین مشکلی کاری بسیار سخت پیشرو دارد. عمل به وعدهها مطابق زمانبندی اعلام شده تنها راهی است که میتواند اعتماد از دست رفته شهروندان به شعارهای دولت درباره خانهدار کردن اقشار متوسط و پایین را احیا کند.
مسکن اجتماعی همان مسکن مهر است؟
برخی میگویند که مسکن اجتماعی شباهتهای زیادی با مسکن مهر دارد و در واقع دولت روحانی همان طرح مسکن مهر را در قالبی جدید ارائه داده است اما با این حال بررسی جزییات این طرح که از زبان مسئولان دولتی بیان شده نشان میدهد که تفاوتهای مهمی بین این دو طرح وجود دارد. بنابر گفتههای وزیر راهوشهرسازی این طرح تلفیقی خواهد بود از مسکن استیجاری و اصلاح بافتهای فرسوده که در برنامه چهارم تدوین شده بود ولی در دولتهای نهم و دهم معلق شد. منابع تامین مالی واحدهای مسکن مهر با مسکن اجتماعی تفاوتهایی دارد چراکه در مسکن مهر بهجز وام، مابقی هزینهها را متقاضیان میدهند اما در مسکن اجتماعی اینطور نیست، بلکه واحدها متناسب با وسع درآمد خانوار قیمتگذاری میشود و حداکثر با ۴۰درصد از سهم درآمد آنها امکان سکونت پیدا کنند.
یعنی متقاضیان طی اقساط بلندمدت ۲۰ تا ۳۰ ساله قیمت واحد مسکن اجتماعی را پرداخت میکنند و در پایان هم مالک مسکن یاد شده میشوند. هدف دولت این است مسکن اجتماعی عمدتا در مناطق و بافتهای فرسوده اجرایی شود و از این لحاظ تخصیص زمینهای بیابانی و دورافتاده که یکی از ضعفهای اصلی مسکن مهر بود، دیگر وجود نخواهد داشت.
**
علیرضا خسروی، عضو کمیسیون عمران مجلس:
بانک اطلاعاتی دقیق، شرط موفقیت مسکن اجتماعی
یکی از طرحهای دولت یازدهم برای خانهدار کردن بخشی از مردم طرح مسکن اجتماعی است. طرحی که عدهای آن را مشابه مسکنمهر دولت قبل قلمداد میکنند و عدهای دیگر آن را یکی از طرحهای عملیاتی برای رفع نیاز قشرهای نیازمند در حوزه مسکن میدانند. این طرح را در گفتوگویی کوتاه با علیرضا خسروی عضو کمیسیون عمران مجلس بررسی کردیم.
دولت میخواهد طرح مسکن اجتماعی را به اجرا بگذارد نظر شما بهطور کلی در مورد این طرح چیست؟
دولت با این طرح به نوعی میخواهد ۶۰درصد اجارهبهای مسکونی ۷۰۰هزار خانوار را بهصورت بن تامین کند و آنها را تحت حمایت خود قرار دهد. اجرای این برنامه برای دهکهای یک و دو مدنظر است بهطوری که این رقم در کلانشهرها به یک صورت و در روستاها بهطور دیگری باید اجرایی شود.
چه نکاتی باید برای موفقیت این طرح و تکرار نشدن خطاهای مسکن مهر در نظر گرفته شود؟
من قبلا در مصاحبههایم بر نقش بانک اطلاعاتی دقیق برای پیشبرد این طرح تاکید کردهام. بازهم تاکید میکنم بدون در نظر گرفتن اطلاعات دقیق در این زمینه مانند این است که وارد میدان مین شویم؛ بهطوری که ما در اجرای هدفمندی یارانهها هم به این اشکالات برخوردیم و اطلاعات پایهای ناقصی داشتیم و دیدیم که این طرح به این دلیل با چه مشکلاتی روبهرو شد، بنابراین از نظر من لازمه موفقیت این طرح فراهم کردن بانک اطلاعاتی دقیق از مشمولان این طرح است. همانطور که اشاره کردم دولت با این طرح میخواهد دهکهای یک و دو را مورد حمایت قرار دهد. پس اول باید این دهکها را شناسایی کند. باید دقت بالایی در اجرایی کردن طرح مسکن اجتماعی صورت گیرد تا اشتباهی در آن رخ ندهد. تاکید بنده این است که با دقت زیاد باید ابهامات این طرح را نیز برطرف کنیم.
وضعیت نیاز به مسکن در کشور را چگونه میبینید و فکر میکنید این طرح چه کمکی میتواند به این مسئله بکند؟
با توجه به اینکه ۶میلیون زوج در سن ازدواج قرار دارند و ۲میلیون واحد مسکونی در کشور کم داریم، برای کنترل بازار باید برای ۱۰سال آینده ۲۰میلیون واحد مسکونی (سالی ۲میلیون خانه) ساخته شود. پس ملاحظه میکنید که نیاز بالایی به ساخت مسکن در کشور وجود دارد. در کنار آن بخشی از واحدهای مسکونی موجود هم باید بازسازی شود. با این شرایط باید گفت هر طرحی در صورتی که به درستی اجرا شود، میتواند به رفع بخشی از این نیاز فزاینده کمک کند. طرح مسکن اجتماعی هم میتواند در جهت رفع نیاز جامعه مخاطب خود که اشاره شد موثر باشد. ضمن اینکه این دهکها واقعا به شدت نیازمند توجه هستند و هزینههای مسکن بخش زیادی از درآمد ناچیزشان را میبلعد. باید به این مسئله توجه کرد که بار مالی سنگینی برای هزینه این طرح بردوش دولت خواهد بود، بنابراین دولت باید از منابع مالی محدود خود به بهترین نحو استفاده کند.
بهطور کلی چه ایرادهایی میشود به این طرح وارد کرد؟
قبل پاسخ باید به این نکته توجه کنیم که در حال حاضر نیاز به مسکن بالاست، عرضه آن هم کم است. قیمتها بنابه دلایل مختلف بالاست. پس دولت در این شرایط باید مشارکت و تصدیگری کند. اگر شرایط غیر از این بود شاید با تصدیگری دولتی مخالفت میکردیم اما به هر حال تصدیگری بخش حاکمیتی، کوچک بودن متراژ، گسترش اجارهنشینی و ابهام در محاسبه منابع از مشکلات این واحدها به شمار میرود که باید به حداقل کاهش پیدا کند. به نظر میرسد در این طرح مدل کشور مالزی مدنظر است که از آن بهعنوان مدل موفق مشارکتی یاد میشود و ما باید از آن استفاده کنیم؛ بهطوری که زمین را در اختیار افراد قرار دهیم چون ۵۰درصد قیمت مسکن، زمینش است و با ارائه تسهیلات به افراد بهطوری که ۲۵درصد در اختیار خود افراد است و ۲۵درصد در اختیار دولت که به هر صورت که میخواهد میتوانند وارد شوند و ۵۰درصد باقیمانده به قیمت تمام شده قابل فروش است.