تنکابن ( تلفظ ^{راهنما·اطلاعات}) یکی از شهرهای استان مازندران در ایران است. تنکابن مرکز شهرستان تنکابن بوده و بزرگترین شهر غرب استان مازندران محسوب می‌گردد. این شهر مرکز فرمانداری ویژه تنکابن می‌باشد.^[۲] جمعیت آن بر اساس آخرین سرشماری ۴۵٬۳۳۸ نفر بوده است.مردم این شهر به گیلکی وفارسی سخن می گویند^[۳]

تنکابن مرکز منطقه محال ثلاث تنکابن در دوران قاجاریه بوده که در دوران پهلوی به نام شهسوار تغییر نام پیدا کرد و پس از انقلاب اسلامی دوباره با نام تنکابن شناخته می‌شود. در دوران صفویه به نام فیض خوانده می‌شده و پیش از آن به نام «دیلم خاصه» شناخته می‌شده است. تنکابن سابقا جزء استان گیلان بود.^[۴]

تاریخچه تنکابن

این شهرستان درگذشته متعلق به گیلان بوده است .^[۳]در تاریخچه تنکابن به عنوان شهر محوری و مرکزی غرب مازندران و شرقگیلان بیان تاریخچه اداره ثبت احوال مازندران نیز خالی از لطف نمی‌باشد که در سایت رسمی این سازمان به آن اشاره شده است. «اداره کل ثبت احوال مازندران درسال ۱۳۰۵ در مرکز استان مازندران، شهرستان ساری تأسیس و با ۵۵ اداره ثبت احوالساری، بابل، قائمشهر، آمل، تنکابن شروع به کار نمود. اولین شناسنامه در استان به نام آقا سید آقا میرزا فرزانه در تاریخ ۱۳۰۵/۱۱/۰۴در اداره ثبت احوال تنکابن صادر شده است.».^[۱۳] «وحوزه‌های ابوابجمعی این اداره درسالهای اولیه تأسیس شامل ۱۴ حوزه بنامهای شهسوار، گلیجان، رامسر، قاسم‌آباد کلاچای واشکورات، رودسر، املش، خرم‌آباد، نشتارود، عباس‌آباد،کلاردشت، نوشهر و چالوس، صلاح الدینکلاوعلمده (رویان) بوده است.»^[۱۴] که بیانگر مرکزیت این شهر از مناطق رودسر در استان گیلان تا منطقه علمده نور یا همان رویان امروزی می‌باشد.

سکنه باستانی تنکابن